Κριτική θεατρικής παράσταση: Οθέλλος του Γουίλιαμ Σαίξπιρ
Γράφουν για το PhyloSofia ΟΝ, οι Γεωργία- Μαρία Μακρή και Σοφία Σιμέλα Θωίδη...
Γεωργία- Μαρία Μακρή
Το βράδυ της Πέμπτης παρακολουθήσαμε την θεατρική παράσταση "Οθέλλος" του William shakespeare και αποφασίσαμε να γράψουμε δύο λόγια για αυτό το αριστούργημα . Κατ'αρχάς στην θεατρική παράσταση συμμετείχαν ο Γιάννης Μπέζος στο ρόλο του Οθέλλου , ο Αιμίλιος Χειλάκης στον ρόλο του Ιάγου, η Μάιρα Γραβάνη ως Δυσδαιμόνα , η Μυρτώ Αλικάκη (Αιμιλία), ο Κώστας Κωροναίος (Βραβάντιος) , ο Αλέξανδρος Βάρθης (Κάσσιος) και συμπρωταγωνιστούν οι Κρίς Ραντάνοφ, Μανώλης Δούνιας, Ελευθερία Κοντογεώργη , Κωνσταντίνος Γαβαλάς και Νίκος Τσιμάρας .
Ποιος ήταν ο Οθέλλος;
Ο Οθέλλος , γνωστός και ως "ο μαύρος της Βενετίας" , είναι ένα από τα σημαντικότερα θεατρικά έργα του William Shakespeare και αναφέρεται στην εποχή όπου η Κύπρος βρισκόταν υπό την κατοχή της Βενετικής Δημοκρατίας ,ενώ ταυτόχρονα το νησί ταλαιπωρούνταν από τις σκληρές επιδρομές των Οθωμανών (1539). Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το Οθωμανικό ζήτημα , η Βενετική Δημοκρατία αποφασίζει να αναθέσει την υπόθεση στον Οθέλλο της Μαυριτανίας. Να σημειωθεί ότι στην εποχή του σαίξπηρ ήταν αρνητικό κάποιος να χαρακτηρίζεται "μαύρος" και θεωρούνταν κακοποιό στοιχείο. Έτσι λοιπόν ,παρόλο που ο Οθέλλος ηταν γενναίος και τίμιος αξιωματικός της Βενετικής Δημοκρατίας , κουβαλούσε στην τραγική του ιστορία το στίγμα του ξένου , του μαύρου , το παιδί κατώτερου θεού.
Ο έρωτας με την Δυσδαιμόνα
Ο Οθέλλος ερωτεύεται και παντρεύεται κρύφα , την κόρη του Βραβάντιου ,Δυσδαιμόνα. Οι δύο τους γνωρίστηκαν στο σπίτι του Βραβάντιου ,καθώς ο Οθέλλος όντας φίλος του τον επισκεπτόταν συχνά. Η Δυσδαιμόνα ακούγοντας την τραγικότητα της ιστορίας του Οθέλλου τον ερωτεύτηκε και εκείνος για πρώτη φορά μέσα στην ταλαιπωρημένη ζωή του , είδε φώς στα μάτια της εύγλωττης και όμορφης Δυσδαιμόνας ("Κι αν έπαυα ποτέ να σ'αγαπω θα έπεφτα στο χάος") . Την ιστορία αυτή όμως διακόπτει ο Ιάγος, ενας μοχθηρός ,χαιρέκακος στρατιώτης, ο οποίος μόλις έμαθε πως ο Οθέλλος προωθεί τον Κάσσιο στην θέση που ο εκείνος ονειρεύεται , άρχισε να ψάχνει τρόπο να εκδικηθεί τον "μαύρο της Βένετίας". Χρησιμοποίησε λοιπόν τον Ροδρίγο, έναν στρατιώτη που ερωτεύτηκε την Δυσδαιμόνα, όμως ο έρωτας του δεν βρήκε ποτέ ανταπόκριση. Ο Οθέλλος δυστυχώς παραπλανήθηκε και έπεσε στην παγίδα του Ιάγου.
Το σχέδιο του Ιάγου ήταν να φυτέψει στον Οθέλλο το ζιζάνιο της ζήλιας. Δεν θα άντεχε στην ιδέα να παρέμενε κάτω από την σκιά κάποιου άλλου ,γι αυτό τον λόγο άρχισε να τριβελίζει τα αυτία του Οθέλλου ότι η γυναίκα του είναι άπιστη και μάλιστα με τον καλό του Κάσσιο ("προσεξε την μαύρε , αν τα μάτια σου τα χεις για να βλέπεις.Γέλασε τον πατερα της , μπορει να κανει το ίδιο και για σένα"). Αποτέλεσμα αυτού είναι ενας τίμιος και γενναίος ανθρώπος να γίνεται έρμαιο των σκέψεων και της ζήλιας που τελικά θα τον οδηγήσει στην αθλιότητα.
Σοφία Σιμέλα Θωίδη
Ο Οθέλλος θεωρείται- και δικαιωματικά- ως ένα από τα κλασσικά έργα του Γουίλιαμ Σαίξπιρ και κατατάσσεται στην κατηγορία <<Must be read>> ή <<Must be seen>>. Πρόκειται για ένα έργο που αναλύει την ανθρώπινη ψυχολογία στις διάφορες εκφάνσεις της. Κάθε ένας ρόλος, κάθε πρόσωπο και κάθε όνομα μέσα σε αυτό το έργο, αντιπροσωπεύει και μια έκφανση της ανθρώπινης ψυχής, φωτίζει και ένα σημείο του ανθρώπινου χαρακτήρα. Για αυτό το έργο αλλά και εν γένη για τα έργα του Σέξπιρ, έχουν γίνει γνωστά πως πρόκειται για τα μεγαλύτερα βιβλία επακριβής σκιαγράφησης της ανθρώπινης υφής. Αυτή η αίσθηση μπορεί να ανατριχιάσει ακόμα και τους πιο αδαείς εάν πάρει σάρκα και οστά επάνω στο σανίδι. Με την συμμετοχή καταξιωμένων καλλιτεχνών στο χώρο της υποκριτικής όπως ο Γιάννης Μπέζος, ο Αιμίλιος Χειλάκης και η Μυρτώ Αλικάκη, το έργο αυτό μπορεί να απογειωθεί και να δικαιωματικά να καταχειροκροτηθεί από το κοινό. Ποιοι είναι όμως οι διάφοροι χαρακτήρες τους οποίους και πραγματεύεται το έργο;
Δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε πρώτο το τρανό παράδειγμα του Μαύρου- στο ρόλο ο Γιάννης Μπέζος- ο οποίος είναι βαθιά και αληθινά ερωτευμένος με την Δυσδαιμόνα. Ο Μαύρος είναι ένας άνδρας επιτυχημένος ως προς τα πολεμικά αξιώματα της εποχής, ένας άνθρωπος στυγερός και παγερός εμπρός σε κάθε δολοπλοκία και άσχημη όψη της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι έναν χαρακτήρας καθαρός και απομακρυσμένος από σκοτεινές υφές, όμως και αυτός κατέχει στη ψυχή του μια θέση για την αχίλλειο πτέρνα του. Πρόκειται για έναν άνδρα αρκετά μαλθακό και αδύναμο να κατανοήσει τις πραγματικές προθέσεις όλων όσων τον περιτρυγυρίζουν. Μάλιστα η αγνότητα της ψυχής του θα μπορούσε να αντικατοπτριστεί από ένα θεϊκό χρώμα της ανθρώπινης παλέτας, το λευκό. Η αγνότητα του πολλές φορές μέσα στο έργο μοιάζει τόσο ατσαλάκωτη που θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε ακόμα και εμβρυϊκή. Το όνομα του, <<Μαύρος>> μας φέρνει σε κόντρα με το λευκό της καρδιάς του και αυτό φαίνεται παραστατικά και καταστρατικά εμπρός στην σκηνή. Ο Χειλάκης, ως σκηνοθέτης, αποφάσισε να βάψει τα πρόσωπα όλων των χαρακτήρων λευκά, εκτός από του Μαύρου. Δυσοίωνη θα μπορούσε να σταθεί εδώ η πρόβλεψη μου, καθώς από σκηνοθετικής πλευράς το μαύρο του προσώπου του Μαύρου θα μπορούσε τόσο να φαντάζει ως σήμα κατατεθέν του ονόματος του χαρακτήρα και της καταγωγής του, αλλά και ως ειρωνεία της έντονης- σχεδόν εκτυφλωτικής- αντίφασης με το αγνό λευκό της ψυχής του. Κι όμως μια και μοναδική αχίλλειος πτέρνα μπορεί να φέρει το κακό, την μαύρη ΄θωριά της ανθρώπινης ύπαρξης σε μια τόσο μωρουδιακή λάμψη ψυχής. Ο Ιάγος καταφέρνει μέσα από τα δολοπλόκα σχέδια του να αντιστρέψει τον έρωτα και την αφοσίωση που είχε ο Μαύρος στη Δυσδαιμόνα, σε παθητική- σχιζοφρενική ζήλια. Ο Μαύρος καταλήγει να σκοτώσει την αγαπημένη του μπλεγμένος σε ένα σχοινί που η έκβαση του αποτελεί την δικιά του κρεμάλα. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός πως τη στιγμή που ο Μαύρος χάνει τη λογική του, ο Ιάγος βάφει το πρόσωπο του με λευκό χρώμα επικαλύπτοντας το μαύρο χρώμα. Δυσοίωνη και εδώ η πρόβλεψη μου καθώς το λευκό θα μπορούσε να σημαίνει τόσο ότι ο Μαύρος κατέληξε και εκείνος, όπως όλοι οι άλλοι, υποχείρια του σχεδίου του Ιάγου, αλλά επίσης και ότι ο Μαύρος έχασε πια την μοναδικότητα του, την αγαθοσύνη του και την απαλότητα της ψυχής του.
Ο Ιάγος- στο ρόλο ο Αιμίλιος Χειλάκης- είναι εκείνος ο χαρακτήρας, ο οποίος φέρνει τα πάνω- κάτω και αντιστρέφει οριστικά και αμετάκλητα την πορεία ενός έρωτα και ακόμα περισσότερο την πλάνη των Μοιρών για την πορεία όλων των χαρακτήρων στο έργο. Η παράσταση τελειώνει με τους χαρακτήρες να κείτονται πάνω σε ένα κρεβάτι με τα άψυχα κορμιά τους να δίνουν έναν τόνο πόνου και θλίψης σε όλο το σκηνικό. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως ο Ιάγος κάθε φορά που πλανάται σκευωρίες για τα πρόσωπα της ιστορίας, έρχεται κοντά με το κοινό. Τα φώτα χαμηλώνουν και ο Ιάγος με το χέρι του να ακουμπά τα χείλια του μιλά ανοιχτά και ξάστερα στο κοινό για όσα μηχανορραφεί με το δολοπλόκο νου του. Η πλήρης συγκέντρωση και στάσιμη ύπαρξη όλων των άλλων ηρώων τη στιγμή της αποκάλυψης του σχεδίου στους θεατές, βοηθάει σαφέστατα στο να καταστεί πιο κατανοητό στον μέσω ακροατή η ιστορία και κυρίως η σταθερά ανηφορική σκέψη του Ιάγου προς την τελική έκβαση του σχεδίου του. Θα ήταν ημιτελές το πορτρέτο του Ιάγου αν δεν αναφέραμε πως πρόκειται για έναν άνθρωπο που δεν διαθέτει καμιά ηθική στο μπαλκόνι της ψυχής του, μιας και χρησιμοποιεί όλους τους χαρακτήρες για να επιτεύξει τον σκοπό του: την κατοχή μιας υψηλόβαθμης θέσης.
Ο τρίτος χαρακτήρας που είναι και πολύ σημαντικός στην εξέλιξη της ιστορίας είναι η Δυσδαιμόνα- στο ρόλο της η Μάιρα Γραβάνη
. Η γυναίκα αυτή θα μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί μια καλοφτιαγμένη και δελεαστική κούκλα ενός θεάτρου σκιών, που μόνο ζοφερές σκιές κατέχει. Η ομορφιά της είναι τόσο έντονη και ζηλευτή που δυο άνδρες πέφτουν στα πλοκάμια του έρωτα, ενώ άλλοι δυο αναφέρουν περίτρανα την ομορφιά της, ένας όμως τη χρησιμοποιεί για να την προσθέσει στο παζλ των θυμάτων του. Η Δυσδαιμόνα αγαπά και εκείνη με αυθεντικό και μοναδικό τρόπο τον Μαύρο όμως γίνεται το έρμαιο και το κοινό κουκλοθέατρο στο σχέδιο του Ιάγου. Παρόλα αυτά, η ανδρεία της ως το τέλος και η αγνότητα των συναισθημάτων της είναι τόσο περίτρανα στολισμένες με κάθε είδους δύναμη και φως που δεν σταματά να υποστηρίζει την αλήθεια της ως και το τέλος της που είναι η δολοφονία της από τον αγαπημένο της Μαύρο. Μάλιστα, από σκηνοθετική άποψη, το γεγονός πως φορά ένα κατάλευκο φόρεμα που είναι αέρινο και ερμητικά κλειστό και μακρύ θα μπορούσε να ταυτιστεί με την εσωτερική της θάλασσα για το αίσθημα της για το Μαύρο και την ηθική της. Μολαταύτα καταλήγει να είναι το θύμα ενός βίαιου σχεδίου.
Τέλος, η παρουσία των μεγάλος λευκών γραμμάτων που εμφανίζονταν σε κάθε αλλαγή τόπου και οι κινούμενες σκηνές που πότε πότε αντιπροσώπευαν το κρεβάτι του ζεύγους και άλλοτε τα καράβια του ταξιδιού, έθεταν σε λειτουργία την φαντασία του κοινού και φυσικά τον ταξίδευαν στους τόπους που η πολύχρηστη πένα του Σέξπιρ όριζε. Είναι μια παράσταση που σίγουρα θα την συνιστούσα να τη δείτε!