Κρίση πανικού και άνθρωπος
Γράφει για το PhyloSofia ΟΝ η Σοφία Σιμέλα Θωίδη, φοιτήτρια Κλασσικής Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ...
@Σοφία Σιμέλα Θωίδη
Ο άνθρωπος γεννήθηκε από τα πρώτα κι όλας βήματα του σε αυτό το θαύμα, που ονομάζουμε <<ζωή>> συντροφιά με κάποια συναισθήματα που τον βοήθησαν να επιβιώσει και να εξελιχθεί. Η χροιά τους αποτελεί ένα κομμάτι του χαρακτήρα του κάθε ενός συναισθήματος. Άλλα ντύνονται το μαύρο χρώμα και κόβουν βόλτες μέσα στην ψυχή μας και άλλα φορούν ένα λευκό πέπλο που αγκαλιάζει κάθε υπαρκτική φιγούρα του <<εγώ>> μας. Από τα πρώιμα συναισθήματα ενός ανθρώπου είναι η αγάπη, η στοργή, η ανάγκη για αποδοχή, η προστασία είτε στη θέση του πομπού είτε στη θέση του δέκτη, αλλά και ο φόβος, ο ψυχικός πόνος, η λύπη, η στεναχώρια και ο πανικός.
Ας σταθούμε λίγο στο τελευταίο αίσθημα. Τι είναι ο πανικός; Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, ο πανικός είναι εκείνο το κουμπί που ενεργοποιείται όταν νιώθουμε πως κινδυνεύουμε. Η χρησιμότητα του είναι μεγάλη, γιατί ο πανικός αποτελεί μήτρα και τροφό του φόβου, ο οποίος με τη σειρά του μας βοηθά να αποφύγουμε ο,τι μπορεί να θέσει σε απειλή την σωματική μας ακεραιότητα. Με άλλα λόγια, ο πανικός είναι εκείνο το κουμπί που αυτόματα μπαίνει στη θέση ON οποτεδήποτε κρίνει ο εγκέφαλος μας πως είμαστε κάτω από μια κατάσταση που μπορεί να μας βλάψει.
Τι γίνεται όμως όταν ο διακόπτης αυτός χαλάσει με αποτέλεσμα να μείνει μόνιμα ανοιχτός; Τότε μιλάμε για τον παθογόνο πανικό που μπορεί να προκαλέσει διάφορες εκρήξεις αυτού του αισθήματος, όπως είναι οι κρίσεις πανικού ή οι κρίσεις υστερίας. Οι κρίσεις πανικού ωστόσο μπορούν να χωριστούν σε πολλές κατηγορίες. Μερικές από αυτές είναι οι κρίσεις εκείνες που ενεργοποιούνται λόγω κάποιου αναπάντεχου γεγονότος που μπορεί να μας δημιουργήσει κάποιο έντονο αρνητικό συναίσθημα, οι κρίσεις πανικού που συμβαίνουν κατ' επανάληψη λόγω κάποιου τραυματικού σοκ, οι κρίσεις πανικού που συνδέονται με παθογενείς ψυχολογικές και ψυχικές νόσους και πολλές άλλες.
Τι συμβαίνει όμως όταν βιώνουμε μια κρίση πανικού; Πρέπει να γίνει γνωστό πως στην εποχή μας όλο και περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν τουλάχιστον μια με δυο φορές στη ζωή τους κάποια έντονη κρίση πανικού. Ο οργανισμός εκείνη τη στιγμή βιώνει μια κατάσταση έντονης ταραχής κατά την οποία δεν μπορεί να εκλογικεύσει τα γεγονότα και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με φρόνηση το συμβάν. Άλλωστε όπως είναι γνωστό το αντίθετο του πανικού είναι η λογική. Το άτομο πολλές φορές δεν μπορεί να ελέγξει τον εαυτό του μιας και μέσα του είναι πολύ έντονο το αίσθημα του κινδύνου. Έχει αποδειχθεί από έρευνες πως κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, το άτομο βιώνει τον ίδιο συναισθηματικό πόνο, όπως όταν πεθαίνει. Επομένως, γίνεται κατανοητό πως πρόκειται για μια κατάσταση εξαιρετικά επίπονη.
Ποια είναι τα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού και πως μπορώ να την ξεχωρίσω από τον απλό πανικό; Η κρίση πανικού είναι πολλά σκαλοπάτια πιο πάνω στην σκάλα του αισθήματος του πανικού. Για αυτό το λόγο δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να συγκριθεί με τον απλό πανικό και την κατάσταση κατά την οποία το άτομο απλά αισθάνεται πως φοβάται. Κάποια από τα συμπτώματα μιας κρίσεως πανικού είναι τα εξής:
- Πονοκέφαλος
- Δυσκολία αναπνοής
- Πόνος στο στέρνο
- Πόνος στην κοιλιά
- Τάση για εμετό
- Τάση για διάρροια
- Μειωμένη όραση
- Τρέμουλο
- Εφίδρωση
- Υπερκινητικότητα
- Έλλειψη κάθε ίχνους λογικής στη σκέψη του ατόμου
Γίνεται λοιπόν κατανοητό πως τα άτομα που βιώνουν αυτή τη δυνατή παλίρροια που συγκλονίζει τον συναισθηματικό τους κόσμο, δυσκολεύονται να συνειδητοποιήσουν ποια είναι η πραγματικότητα. Και εδώ τίθεται το ερώτημα: Τι θα πρέπει να κάνω εγώ εάν κάποια στιγμή βρεθώ εμπρός σε κάποιο συμβάν που ένας άνθρωπος βιώνει μια κρίση πανικού; Υπάρχουν πολλές λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν το άτομο. Καμιά από αυτές δεν θα επιδράσει απευθείας, αλλά φυσικά θα βοηθήσει στο να κατευνάσει το πανικό. Μερικές προτάσεις είναι πρώτα από όλα να συγκρατήσει το άλλο άτομο την ψυχραιμία του σε σημαντικό επίπεδο με το να μιλά ήρεμα και αργά στο πρόσωπο που βιώνει την κρίση. Μεγάλης σημασίας επίσης είναι να μπορεί να επαναλαμβάνει με σιγουριά στο άλλο άτομο πως δεν διατρέχει κάποιον κίνδυνο και πως είναι ασφαλής. Μια ακόμα λύση είναι η σωματική επαφή όπως το άγγιγμα του χεριού, η αγκαλιά, ακόμα και η επαφή με κάποιο ζώο. Τέλος μια ακόμα λύση που ίσως φανεί και πιο διασκεδαστική στο άτομο αφότου περάσει την κρίση και μπορεί να εκλογικεύσει το νου του, είναι το γέλιο. Το γέλιο με ήρεμο τόνο μπορεί να συμβάλει στην απομυθοποίηση του φόβου του πανικού.
Γίνεται επομένως κατανοητό πως μια κρίση πανικού διαφέρει από αυτό που λέμε <<Νιώθω να πανικοβάλλομαι>> ή <<Δεν νιώθω και τόσο καλά>>. Όταν ένα άτομο εμφανίσει κάποια κρίση πανικού κατ' επανάληψη είναι σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, να επισκεφτεί έναν ειδικό και να ζητήσει τη βοήθεια έμπιστων ατόμων του περιβάλλοντος του για να εκφράσει τι είναι αυτό που τον οδηγεί στο να πάθει μια κρίση πανικού.